|
сўзи луғатда йигирма етти хил маънода келади. Бу ҳадисда эса мавло калимасидан икковига (Пайғамбаримиз ва Алига) мос келадиган маъногина ирода қилинган. Мавло сўзининг маънолари қуйидагилардир: 1. Парвардигор. 2. Амаки. 3. Амакининг ўғли. 4. Ўғил. 5. Опа (сингил) ўғли. 6. Озод қилинган қул. 7. Қул озод қилувчи. 8. Банда, қул. 9. Молик. 10. Тобе. 11. Неъмат берилган киши. 12. Шерик. 13. Иттифоқчи. 14. Соҳиб. 15. Қўшни. 16. Меҳмон, истиқомат қилувчи. 17. Куёв. 18. Яқин. 19. Инъом қилувчи. 20. Йўқолиб қолган. 21. Валий. 22. Бир нарсага энг лойиқ. 23. Моликдан ва қул озод қилгандан бошқа саййид. 24. Яхши кўрувчи. 25. Ёрдам берувчи. 26. Ишни тасарруф қилувчи. 27. Иш бошқарувчи». Шайх Абдулҳусайн Аҳмад келтирган маънолар мана шулар бўлиб, уларнинг орасида ҳокимият ва салтанат маъноси йўқ. Шунинг учун у бу маъноларни ҳадисга нисбатан шарҳлар экан, уларнинг орасидан ўзи танлаган битта маънога келиб тўхтаб бундай дейди: «Луғат, адабиёт тўпламлари ва араб тили тўпламлари гирдобига шўнғигандан кейин мақом хусусидаги фикримиз шуки, мавло сўзининг маънолари орасидаги ҳақиқий маъно бир нарсага лойиқроқ деган маънодир. Зеро у ана шу маъноларнинг ҳаммасини ўзида жамлайди ва уларнинг ҳар бирида қайсидир тарзда эътиборга олинган». Мана шундан аён бўладики, валий сўзи ҳоким маъносида келмаган. «Муволот» сўзи ҳам ҳокимият маъносида келмаган. На Қуръонда ва на ҳадисда ва на луғатда бундай маънода келмаган. Лафзлар эса ё ўзининг луғавий маъноси билан ёки шаръий маъноси билан тафсир қилинади. Шундай экан бу ҳадислардаги валий ва муволот калималарини Алига ва аҳли байтга халифаликни бериш маъносида деб қандай тафсир қилиш мумкин, ахир? Бундай маъно қаердан олинади? Биз шу ҳадислардаги валий ва муволот калималарининг барча маъноларини далил қилиб келтирадиган кишилар фикрига қўшилган тақдиримизда ҳам бу калималарнинг ҳокимиятни бошқариш деган маъноси мутлақо келмаган. Бирон нусусда бундай маъно келмаган. Тўғри, валий калимасини амр калимасига қўшиб «валийюл амр» десак шунда у ҳоким маъносида бўлади. Улар валоят ҳадислари деб аташадиган ҳадисларда эса амр калимаси валий билан қўшилиб келмаган. Уларнинг ривоятларида ҳам ва бошқаларнинг ривоятларида ҳам бундай бўлиб келмаган. Шунинг учун бу ҳадислардан Росулуллоҳдан кейин халифа бўлиш деган маъно келиб чиқмайди, бундай маъно йўқ.
102-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247